Teatr renesansowy
Naśladowanie wzorów antycznych oraz poszukiwanie w dorobku starożytnych inspiracji intelektualnych i artystycznych nie ominęły również renesansowego teatru. Wprawdzie gatunki dramatu średniowiecznego zachowały pewną żywotność w teatrze ludowym,np. najsłynniejsze polskie misterium Historyja o chwalebnym zmartwychwstaniu Pańskim powstało ok. 1580 r., ale zanikły niemal zupełnie na scenach dworskich i szkolnych. Tam wystawiano głównie tragedie i komedie antyczne, później także wzorowane na nich utwory współczesnych autorów, np. Odprawę posłów greckich Jana Kochanowskiego. Powstałe w owym czasie sztuki nazywane są dziś często dramatami humanistycznymi, ze względu na to, że przy zachowaniu starożytnej formy nawiązywały do renesansowych idei.
Teatr elżbietański
W Anglii dynamicznie rozwijały się teatry publiczne. Grali w nich zawodowi aktorzy tworzący zespoły zwane trupami lub kompaniami. Przedstawienia początkowo odbywały się na dziedzińcach zajazdów, później w specjalnie zaprojektowanych budynkach. Pierwszy londyński teatr publiczny nazywał się po prostu The Theatre, a najsłynniejszy - The Globe. Teatr elżbietański, którego nazwa pochodzi od imienia panującej wtedy królowej Anglii Elżbiety I, cechował się skrajną umownością i koncentracją na tekście. Niemal zrezygnowano z dekoracji i rekwizytów, jedynie kostiumy aktorów (wyłącznie mężczyzn) wyróżniały się wykwintnością i bogactwem. Chętnie też wykorzystywano efekty teatralne, np. wystrzały z armat. Sztuki wystawiane w angielskich teatrach publicznych radykalnie zrywały z kanonem antycznym. Nie respektowały ani reguły trzech jedności, ani zasady dekorum. Aby przyciągnąć widzów, autorzy sztuk często sięgali do historii miłosnych lub wątków sensacyjnych. Ukazywali wyrazistych bohaterów, o bogatym życiu wewnętrznym, uwikłanych w zdeterminowane perypetie. Ich los nie był już, tak jak w dramacie antycznym, zdeterminowany przeznaczeniem i wolą bogów, ale przede wszystkim psychologią oraz siłą charakteru. Dramat elżbietański, którego głównym przedstawicielem jest William Szekspir, wywarł duży wpływ na romantyków i twórców nowoczesnego dramatu.
Teatr The Globe (zdjęcia)
Królowa Elżbieta I
Przedstawiciele teatru elżbietańskiego i ich dzieła:
- William Szekspir
Hamlet, Makbet, Romeo i Julia, Król Lear, Sen nocy letniej
-Christopher Marlowe
Żyd z Malty, Tragiczne dzieje doktora Fausta, Edward II
-Thomas Kyd
Ur-Hamleta
Włoska komedia Dell'arte
W połowie XVI w. powstaje w Italii na marginesie oświeconego i elitarnego dramatu humanistycznego i w opozycji do komedii zwanej erudyta ( uczona) samorodna komedia ludowa. Nazywano ją komedią dell' arte lub dell'inproviso, gdyż była improwizacją przez aktorów. Było to pierwsze zerwanie teatru z literaturą.
Maski commedii dell'arte obejmowały około 10 stałych typów postaci:
-PANTALONE
Stary, bogaty i zrzędliwy kupiec, rodem z Wenecji. Na
twarzy ma wąsy i długą, capią bródkę. Ubrany w czarny, długi płaszcz,
narzucony na czerwoną kurtkę; nosi czerwoną czapkę. Zakłada
ciemną maskę z wydatnie zakrzywionym nosem. Zazwyczaj ma
córkę na wydaniu, albo też sam podejmuje niewczesne zaloty, stając
się pośmiewiskiem otoczenia.
-DOTTORE
Stary, gadatliwy prawnik, rodem z Bolonii będący przyjacielem Pantalone. Ubrany w czarny kostium, który okrywał krótki płaszcz, na głowie nosił biret. Jego wypowiedzi dotyczyły na ogół banalnych spostrzeżeń, które przedstawiał niczym naukowe odkrycia.
-ARLEKIN
Wiecznie zakochany, sprytny służący, angażujący swego pana
lub siebie w liczne tarapaty. Ubrany w kostium zszyty z kolorowych trójkątów
lub rombów.
- BRIGHELLA
Typ przebiegłego, złośliwego i cynicznego służącego, rodem z
Bergamo. Jego kostium składał się z białej bluzy i białych spodni z zielonym
galonem, występował przeważnie w komicznej masce, często z brodą; rola
rozwinęła się w pełni w XVII w.
-SCAPINO
Postać chytrego, przebiegłego służącego. Odziany na początku XVII wieku w luźne suknie,
lecz później ubrany jak lokaj w zielone i białe galony,
-PULCINELLA
Postać gbura. Jego charakterystycznymi cechami były garb,
komiczne zachowanie i głos. Jest najbliżej spowinowacony z Brighellą,
ale starszy od niego i bardziej skomplikowany. Jego maska z głębokimi
zmarszczkami, haczykowatym nosem i złymi oczami symbolizuje jego naturę: jest
nieludzki i egoistyczny.
-PIERROT
Postać smutna i romantyczna, charakteryzująca się twarzą wybieloną mąką. Ubrany w
biały strój.
Pierrot na twarzy miał namalowane duże, czarne łzy, a na białym
stroju ogromne, czarne guziki.
- COLOMBINA
Wesoła i sprytna służąca. Nosiła stylizowany kostium -czepek,
biała bluzka z dekoltem, zielona sznurowana kamizelka z bufiastymi rękawami,
błękitna lub różowa sukienka z dużą czerwoną kokardą przypiętą do prawego boku.
- CAPITANO
Żołnierz-samochwał, chełpiący się rzekomymi podbojami
orężnymi i miłosnymi.
- SCARAMUCCIA
Pochodzący z Neapolu żołnierz-samochwała. Pojawił się w sztukach commedia dell’arte około roku 1680, zastępując
postać Kapitana.
Występował w czarnym kostiumie hiszpańskiego wojaka. Na końcu komedii za swoje samochwalstwo zbierał cięgi z
rąk Arlekina.
Źródła:
- Nowa Era Małgorzata Chmiel, Anna Równy Ponad słowami klasa 1 część 2 Zakres podstawowy i rozszerzony Podręcznik do języka polskiego dla liceum i technikum
- Wydawnictwo IBIS Kompendium Język polski Jadwiga Matoszko- Czwalińska
- https://encyklopedia.pwn.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz