"Treny" Jan Kochanowski

Treny

Treny  J. Kochanowskiego stanowią najsłynniejsze dzieło poety, wydane w 1580 r., poświęcone zmarłej córce Urszuli .Tren  jest  gatunkiem wywodzącym się ze starogreckiej poezji funeralnej.  W utworze prezentowana jest cnota  , zaleta osoby zmarłej , wielkość poniesionej straty, demonstracja żalu i rozpaczy , pocieszenie i wreszcie pogodzenie się  z losem. 

Treny  od  I  do VIII u Kochanowskiego mają  charakter opisowy , w trenie IX i X następuje rozpacz ojca , potem następuje stopniowe łagodzenie bólu i pocieszenie w trenie  XIX  gdy podmiot liryczny opowiada o swoim widzeniu  sennym. W całym cyklu toczy się beznadziejna walka miłości ze śmiercią. Straciwszy  ukochane dziecko , poeta ma wrażenie że stracił wszystko. W trenie I  podmiot liryczny przywołuje na pomoc antycznych poprzedników – Heraklita i Simonidesa. Pojawia się tu ponadto konfrontacja przekonań filozoficznych stoików z rozdarciem wewnętrznym człowieka . Poeta czując bezsilność rozumu wobec cierpienia, złorzeczy zaufanej mądrości epikurejskiej. W trenie V  pojawia się homeryckie porównanie Urszulki do małego pędu oliwki. Śmierć jest zjawiskiem okrutnym i bezmyślnym w sytuacji dotyczącej dziecka . Tren VI  pokazuje Urszulkę jako spadkobierczynię talentu ojca , przyszłą Safonę , która umierając układa pieśń pożegnalną na wzór pieśni weselnej. Tren VII i VIII  stanowią rozważania nad zaletami zmarłej oraz opowiadają o tragedii rodziców. W kolejnych trzech utworach widoczna jest rozpacz podsycona wspomnieniami i oglądaniem pozostałych po zmarłej ubranek prowadzi podmiot liryczny do rozpaczy i bólu , buntu przeciw Bogu i niesprawiedliwości. W  trenie X  zadaje pytania dotyczące życia pozagrobowego i próbuje szukać Urszuli w różnych wcieleniach. W trenie XI mówi o utracie wiary w ład i harmonię życia , kpi z ludzkich usiłowań zrozumienia świata. Następne treny przynoszą stopniowe pogodzenie się i szukania pociechy w wierze. W trenie XV Kochanowski powierza cierpienie i łagodnemu działaniu czasu . Świta  nadzieja na ukojenie na ból przez Boga. W trenie XVIII podmiot liryczny czuje się winny i ma świadomość , że zasłużył na cierpienie. Tren XIX przynosi wizję senną  , w której matka poety przypomina mu , że śmierć uwolniła jego córkę od cierpień ziemskich i że powinien z godnością znosić to , co mu się przydarzyło.

 W cyklu 19 trenów Kochanowski przedstawił swoje przeżycia i przekonania. Pod wpływem nieszczęścia jakie go spotkało wyszedł ostatecznie zwycięsko i odtąd  inaczej spoglądał na życie i  świat.

Źródła:

Wydawnictwo IBIS Kompendium Język polski Jadwiga Matoszko- Czwalińska